Với người Việt, con trâu là bạn của nhà nông, là đầu cơ nghiệp. Một tài liệu của Đại học Quốc gia đã ghi nhận, con trâu bắt đầu được thuần phục cách đây 5.000 – 6.000 năm trong buổi sơ khai của nền văn minh lúa nước. Trâu được đưa vào “Kho tàng tục ngữ người Việt” với hơn 100 đơn vị câu trong hơn 16.000 câu. Tục ngữ người Việt nhắc đến trâu với thái độ thân tình mà thấm thía, còn trong ca dao là những câu gửi gắm thiết tha và sâu nặng, như là: “Trâu ơi ta bảo trâu này. Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta”.
“Mục đồng chăn trâu thổi sáo” là bức tranh quen thuộc trong văn hóa dân gian Việt Nam. Con trâu là bạn đồng hành của nhà nông, là một chủ thể lao động không thể thiếu. Hình ảnh của trâu len lỏi vào mọi tầng lớp xã hội. Nếu người làm nông coi con trâu là tài sản vật chất có giá trị khổng lồ thì người có địa vị lại coi trâu như một thước đo của giàu sang, phú quý. Và theo thời gian, con trâu đã trở thành biểu tượng của nền văn minh lúa nước.Con trâu gắn liền với hình ảnh làng quê Việt Nam.
Không chỉ trong những câu ca dao tục ngữ, trâu còn góp mình trong nhiều di sản văn hóa khác của dân tộc. Tài liệu của Đại học Quốc gia cũng đề cập, cách đây hơn 3.000 năm, tượng trâu nghệ thuật bằng đất nung từng xuất hiện trong các di chỉ văn hóa Đồng Đậu. Trâu được khắc lên bề mặt trống đồng, có mặt trong điêu khắc gỗ đình làng thế kỷ XVII – XVIII. Trâu cũng không thể thiếu trong nhiều hội lễ còn tồn tại đến ngày nay như hội chọi trâu ở Đồ Sơn. Còn ở thời hiện đại, khi Việt Nam đăng cai Đại hội thể thao Đông Nam Á (SEA Games) 2003, Trâu vàng đã được chọn là linh vật. Tại một Đại hội quy mô, đánh dấu nước nhà hòa mình vào dòng chảy thể thao quốc tế, con trâu vẫn thể hiện được tầm vóc vững chãi của mình.
Có thể thấy, hình ảnh con trâu có thể có đôi chút sự khác biệt trong văn hóa Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản nhưng điểm chung lớn nhất và quan trọng nhất là các nền văn hóa này đều coi trâu là một loài vật có tính cách cao quý.